ต้องออกตัวไว้ก่อนว่าไม่ได้มีปัญหาใดๆกับรางวัลไหนๆที่มีอยู่ตอนนี้นะ เพียงแต่ผมมองเห็นช่องว่างบางอย่างอยู่ ก็เลยจะหยิบมาคุยกันซักหน่อย โดยมีสองรางวัลที่อยากพูดถึง อย่างแรกคือรางวัลสำหรับเกมที่มีการ 'แปล' คู่มือและตัวเกมทุกเกมที่มีขายในไทย และอย่างที่สองคือรางวัลสำหรับ 'ทุกเกม' ที่วางขาย ซึ่งเดี๋ยวจะแยกออกเป็นสองไทป์คือ รางวัลตามหัวข้อ (เกมสำหรับ X,Y,Z) และรางวัลตามชนิดเกม (best of category)
(for context) คือ ณ ตอนนี้รางวัลที่มั่นคงและจัดมานานของไทยมีแบบเดียวคือ แบบเกมจากนักออกแบบไทยที่เจ้าของเกมตัังใจส่งมาในหมวดหัวข้อที่ผู้จัดกำหนดไว้ อย่างปีล่าสุดจะเป็นหมวด light/party กับ strategy
ซึ่งการจัดแบบนี้ไม่ได้มีอะไรผิดแต่อย่างที่บอกคือมันมีช่องว่างที่ว่าถ้าไม่ส่งก็จะไม่ได้เข้าร่วมการจัด แบบมันจะมีลูกเล่นแบบมีหลายเกมแต่ไม่ส่งเพื่อไม่ตัดคะแนนกัน หรือเกมที่ไม่ได้ส่งมาเข้าแข่งก็มีไม่น้อย (จะด้วยเหตุใดก็ตามแต่) และพอคนส่งมันเลือกหมวดลงเองถ้าหมวดมันก่ำๆกึ่งๆก็ทำเอากรรมการลงคะแนนยากอยู่ แล้วมันก็ยังมากับคำถามว่า pooling จำกัดแบบนี้เกมที่ชนะมันจะเป็นตัวแทนได้จริงๆหรือ? เพราะหลายเจ้าก็เลือกไม่ส่งเพราะไม่อยากแพ้หรือไม่อยากดังเพราะทำไม่ทันก็มี
แต่ใดๆคือเข้าใจได้ ด้วยสภาวะที่จำนวนเกมจากผู้ผลิตไทยยังมีไม่มากพอ ซอยหมวดเยอะเดี๋ยวโดนหาว่าแบ่งมายกให้บางเกมชนะอีกเพราะแยกมาแล้วเหลือแค่เกมสองเกมไรงี้
มาที่เรื่องรางวัลที่ผมคิดว่าเป็น model ที่อยากให้มีนั้นมี Spiel des Jahres เป็นต้นแบบ นั้นคือรางวัลเกมแห่งปีของทุกเกมที่มีการแปลเป็นภาษาเยอรมัน ( Spiel des Jahres ไม่ใช่คำแฟนซีอะไรก็แปลว่า Game of the Year ตรงตัว) และทุกเกมที่ได้รับการแปลเป็นภาษาเยอรมันปีนั้นๆจะได้รับการคัดเลือกหมด ซึ่งเอาจริงๆ SDJ มันก็อารมณ์แค่เกมของเยอรมันแต่พอดีของมันดีและทำก่อนจนทำให้คนอื่นเชื่อถือและมองมันเป็นงานระดับโลกนั้นเอง
ซึ่งแนวทางนี้ก็จะมีทั้งงาน As d'Or ของฝรั่งเศส Gioco dell’Anno ของอิตาลี Gra Roku ของโปรตุเกส ที่ทำงานด้วยแนวทางเดียวกันคือนับทุกเกมที่แปลเป็นภาษาถิ่น ไอเดียคือให้คนในประเทศมาเล่นเกมที่หาซื้อได้และเล่นได้โดยไม่มีกำแพงภาษามากั้นนั้นแหละ
จุดที่ผมสนใจ Spiel des Jahres เป็นพิเศษเพราะมันจัดรางวัลจาก 'การนำไปใช้' คือรางวัลหลักของมันเนี่ยคือ 'Game of Every One' แบบหยิบจากร้านหนังสืออ่านแป๊บๆก็กางเล่นกับครอบครัวได้เลย ไม่ได้เป็นแบบ สุดยอดเกมหนัก สุดยอดเกมเบา สุดยอดเกมภาพสวย ไรงี้ คือมองที่จุดมุ่งหมายการหยิบไปใช้งาน ซึ่งผมคิดว่ามัน make sense มากกว่ามานั่งตีความ weight หรือ ชนิดเกมซึ่งก่อให้เกิดคำถามได้ง่ายถ้าไม่ได้เจาะจงจริงๆ (อย่างเกมสำหรับ 2p ก็ต่อได้อีกว่า 2 คนแบบไหนอ่ะ casual , serious ไรงี้)
ทีนี้พวกรางวัลอย่าง International Gamers Awards หรือ Spiel Portugal – Jogo do Ano นี้ก็จะเหมาะกว่าตรงที่เน้นกลุ่มเป้าหมายมาเลยว่าเห้ยนี้เกมสำหรับเกมเมอร์สายลึก ซี่งก็จะเห็นได้ว่ามันทำการจัดเกมจาก 'กลุ่มเป้าหมาย' ไม่ใช่ 'ชนิด' ของเกม
แต่มาตัดสินเกมแปลมันก็มีข้อด้อยอยู่ตรงนี้มันค่อนข้าง 'ซ้ำซาก' ถ้าใช้เลนส์ของเกมเม้อออออเกมเมอร์ เพราะว่ามันมีความต่างของเวลาอยู่ กว่าเกมที่เราเห็นจะมาแปลไทยกว่าจะวางขาย ไหนจะดีเลย์จากการขนส่ง ก็ทำให้เกมใหม่ประจำปีของไทยนั้นอาจจะช้ากว่ารางวัลจากแถวยุโรปไปถึง 2 ปีเลยก็เป็นได้
ซึ่งจริงๆก็ไม่มีปัญหาอะไร แค่จากมุมคนที่ติดตามเกมใหม่ๆตลอดอาจจะมีมึนงงบ้าง โดยที่ความขลุกขลักนี้รางวัล SDJ ก็เจออยู่เรื่อยๆนะ
หมายความว่ารางวัลที่รวมเกมแปลไปด้วยจะมีประโยชน์สูงสุดสำหรับกลุ่มที่ไม่ได้ติดตามเกมจากต่างประเทศเลยมากที่สุด
ซึ่งเราก็ต้องไม่ลืมที่จะแยกหมวดเกมไทยโดยเฉพาะออกมาด้วย
ถามว่าทำไมล่ะ? พูดตรงๆเลยละกัน ถ้าเราต้องแยกเฉพาะเกมไทยออกมาก็แปลว่าเรายอมรับใช่มะว่าจริงๆตอนนี้เรายังสู้เกมจากต่างประเทศไม่ได้ ซึ่งผมไม่ได้มองแบบนั้น ผมมองว่าเกมที่คนไทยที่อยู่ในคุณภาพระดับโลกมีเยอะมาก (ต่ำกว่าก็ไม่น้อย...) แต่......... ณ ตอนนี้ยังอาจจะไม่เจอเกมระดับล้มยักษ์ในหมวดรางวัลนะ ถ้าไปชนกับเกมจากทั่วโลกแล้วอ้าวเราจะเอาแรงใจที่ไหนไปช่วยดันให้คนอยากทำผลงานให้ดึขี้นไปเรื่อยๆ ตรงนี้ก็คิดว่าการสร้างความตระหนักรู้ว่าเกมที่น่าสนใจจากคนไทยมันก็มีนะเว้ย ก็สำคัญเช่นกัน
ทีนี้เกมเล็กจะสู้เจ้าใหญ่ลำบากไหม? คือมันก็โลกความจริงอ่ะนะ ก็ต้องตอบว่าใช่ แต่ใดๆก็มองว่าถ้าจะให้ award มันก็มองถึงการเข้าถึงได้ประกอบด้วย คือต่อให้หายากหรือทำมือจำนวนน้อยก็ต้องมีสิทธิ์ ถึงแม้โอกาสมันก็ยากกว่าเพราะเงื่อนไขขั้นต่ำคือต้องได้รับการลองเล่น ถ้าไม่มีกรรมการคนใดได้เล่นได้ก็มองได้ว่าเป็นที่กรรมการศักยภาพในการหาเกมยังไม่ถึงหรือก็แค่คนขายน่ะไม่พยายามที่จะขายของเพียงพอก็ได้ทั้งนั้น (ไม่ก็ทั้งคู่) แต่ใดๆการมานั่งทำให้ทุกคนพอใจก็คงเป็นไปไม่ได้ แต่ความพยายามที่จะสร้างอะไรที่ชัดเจนและสัมผัสได้นั้นแหละที่สำคัญ
ระหว่างนี้มีคำถามเพิ่มมาอีกหน่อย คือผมสังเกตว่า การจะจัดตั้งรางวัลเนี่ย 'ความน่าเชื่อถือ' มันสำคัญมาก และรางวัลจากต่างประเทศที่ชื่อดังๆส่วนมากจะเริ่มจากการเป็นสื่อสิ่งพิมพ์มาก่อน คือมีฐานแฟนๆอยู่เป็นจำนวนมากแล้วก็คนเล่นเกมมีประสบการณ์กับเข้าใจความหลากหลายของเกมทำให้การหยิบเกมมาเป็นรางวัลมันมีความน่าสนใจ
แต่ของบ้านเราจะเรียกได้ว่ายังใหม่มากๆ ถึงแม้บอร์ดเกมสมัยใหม่จะเข้ามาในบ้านเราเกือบ 20 ปีแล้วแต่ก็พึ่งมาบูมเอาจริงๆก็แค่ซัก 4-5 ปีมานี้เอง รวมไปถึง 'สื่อ' ที่เข้มแข็งจากสิ่งพิมพ์มาก่อนก็ไม่มี แบบเราข้ามมาก็ยุคดิจิตอลเลย ก็เรียกว่าท้าทายและน่าสนใจดีละมั้ง?
แต่ข้อได้เปรียบสำคัญของการที่เริ่มจากมีสื่อสิ่งพิมพ์มาก่อนก็คือ 'มีเงินทุน' และแรงสนับสนุนอยู่ก่อนแล้วในการดำเนินงานจัดหาเกมและการติดต่อ
แล้วรางวัลมันจำเป็นไหมนะ?
ตอบตรงๆก็คือไม่ได้จำเป็นอะไรเลย แต่การมีรางวัลเนี่ยมันก็เป็นสัญลักษณ์หนี่งเหมือนกันว่าเห้ยเรามีชุมชนมีคนสนใจในกิจกรรมนี้เยอะขนาดนี้แล้วนะ และสิ่งที่สำคัญคือรางวัลที่ดีมันก็ช่วยให้คนที่เข้ามาใหม่นั้นมีแนวทางในการเลือกหาเกมได้โดยไม่หลงทางไปกับเกมจำนวนมากที่ถาโถมกันเข้ามา
ซึ่งมันทำให้ผมคิดว่าการมีรางวัลนั้นเป็นเรื่องจำเป็น
สรุปในมุมของผมนั้นผมเชื่อในรางวัลที่
- มีหมวดรวมทุกเกมที่มีการใช้คู่มือภาษาไทยมาแบ่งเป็น 'เกมสำหรับเด็ก', 'เกมสำหรับทุกคนที่หยิบซื้อได้ตามร้านหนังสือ' , 'เกมสำหรับคนที่สนใจเกมกระดานแบบที่เนื้อมากขึ้น' และ 'เกมซับซ้อนสูง'
- ทำหมวดเฉพาะเพิ่มมาอีกแต่นำเสนอแค่เกมจากผู้ผลิตไทย
- พวกหมวดเกมตามชนิดก็แยกออกมา โดยมีกรรมการคัดเกมสำหรับหมวดนั้นๆ
- ทุกเกมจะอยู่ในการคัดเลือกโดยอัตโนมัติ ผมไม่เชื่อในสิทธิ์ที่จะไม่ส่งเกมเข้าร่วม ถ้าไม่อยากให้ใครตัดสินผลงาน หนทางคืออย่าให้คนอื่นได้รับหรือก็คือไม่ต้องขายนั้นแหละ
- มีกรรมการแบบเปิดหน้าและมีความน่าเชื่อถือในหมวดที่ตัวเองกำลังแสดงความเห็น
ว่าแต่จะทำไปทำไมนะ? ก็คงต้องพกความบ้ามาเยอะเหมือนกันแหละ เพราะต้องแบกอะไรไม่รู้อยู่หลายๆปีต่อเนื่องกันอย่างยาวนานกว่าจะมีคนเห็นคุณค่ามันอ่ะนะ จริงๆยังแอบคิดว่าหรือจะทดลองมันซักปี ซื้อเกมไทย (แบบที่ทำเพื่อความบันเทิง) มาแม่งทุกเกมแล้วลองทำเล่นๆดูดีนะ ติดนิดเดียวใช้งบเยอะไปหน่อย ยิ่งจะไประดับทุกเกมที่แปลไทยนี้ยิ่งเป็นไปไม่ได้เลยถ้าไม่ได้รับการสนับสนุนจากผู้นำเข้า รวมไปถึงการที่จะต้องมี pooling กรรมการที่มากพอ แต่ก็ยังอยากทำในแบบเท่าที่มีไปเรื่อยๆจนมีคนเห็นเหมือนกันนะ... ใดๆก็เป็นโครงการในฝันอันหนึ่งละกัน
ขอโทษที่เขียนยาว อ่านแล้วคิดเห็นยังไงก็ลองคุยกันนะครับ
